مهارت گوش دادن بدون حالت تهاجمی يا تدافعی

مهارت گوش دادن، مهارت بسیار موثری برای بهبود زندگی مشترک و جلوگیری از دعواهای زناشویی است. برای اینکه بتوانید شریک عاطفی تان را درک کنید در ابتدا باید بتوانید به صحبت های او خوب گوش کنید. به زوجین توصیه می شود که گله و شکایت های یکدیگر را بدون حمله کردن به دیگری گوش کنند؛ اما این کار هرچه قدر هم عالی به نظر برسد در اغلب اوقات عملی غیرواقع بینانه است.

وقتی جمله ای که گفتید (یا آن را نگفتید) احساسات شریک عاطفی تان را جریحه دار می کند، تمایل زیادی برای قطع صحبت او دارید. بیان جملاتی مانند “منظور من این نبود” و “تو دچار سوء تفاهم شده ای” قبل از اینکه همسرتان صحبتش را تمام کند، جملات اشتباهی است. چون قبل از اینکه گوینده فرصت کند تا منظور خود را کامل توضیح دهد، شنونده به صحبت او واکنش نشان می دهد و بدین شکل هر دو نفر احساس می کنند دچار اشتباه یا سوءتفاهم شده اند، درک نشده اند و به پذیرش یکدیگر نرسیده اند.

مهارت گوش دادن و واکنش دفاعی

برای بسیاری از ما، مهارت گوش دادن بدون اینکه حالت دفاعی به خود بگیریم مهارت دشواری است که باید بر آن مسلط باشیم. این حالت به ویژه زمانی صدق می کند که شریک عاطفی ما در رابطه با موضوعی صحبت می کند که ما را تحریک می کند. با این که عبارت معروف “آن چه تو را نکشد، قوی ترت می کند” ممکن است تا حدودی حقیقت داشته باشد، اما این واقعیت را در نظر نمی گیرد که آسیب و رویداد های تاسف بار می توانند زخم هایی را در روان ما به جای بگذارند. این امر می تواند ناشی از چند عامل باشد. شاید شما به طور مکرر آسیب هایی دیده اید یا اذیت و آزارهایی را در روابط خود تجربه کرده اید. این مسائل که از گذشته تان می آید، می تواند تنش هایی را در روابط و تعاملات زمان حال ایجاد کند.

برای تقویت مهارت گوش دادن، ابتدا خود را آرام کنید.

در حالی که اهمیت دارد گوینده بدون سرزنش کردن، گله و شکایت خود را مطرح کند تا مانع از این شود که شنونده به او هجوم آورد و یا با حالت دفاعی پاسخ بدهد؛ شنونده نیز بایستی مهارت گوش دادن را در خود تقویت کند و یاد بگیرد که چگونه خود را آرام سازد و به صحبت های طرف مقابل گوش کند.

اگر فاقد مهارت گوش دان باشید و نتوانید خود را آرام کنید، بخش هیجانی مغز شما بر بخش منطقی مغزتان غلبه خواهد کرد- بخشی که برای خود تنظیمی و برقراری ارتباط ساخته شده است- در این شرایط شما کنترل خود را از دست می دهید و به اصطلاح از کوره در می روید و حرف هایی را می گویید یا رفتارهایی را انجام می دهید که قصد آن را نداشتید.

همانطور که دکتر دیوید اشنارک می گوید : «روابط عاطفی پایدار و معتهدانه، زمانی بهتر پیش می روند که هر یک از طرفین خود را کنترل کرده و آرام سازند». به همین علت هرچه زوجین بیشتر بتوانند احساسات خود را تعدیل و تنظیم نمایند، رابطه شان نیز پایدارتر می شود. توانایی آرام كردن خود باعث می شود تا خونسرد بمانید و بدین شیوه ارتباطتان با شریک عاطفی تان را در طول گفت و گوی پر تنش حفظ کنید و درنتیجه بدین طریق دوام و پایداری رابطه تان را افزایش دهید.

برخی راهکارهای کمک به خود تسکینی و تقویت مهارت گوش دادن

1- آن چه را که شریک عاطفی تان می گوید و هرحالت دفاعی که احساس می کنید را بنویسید.

دکتر گاتمن در راستای بهبود مهارت گوش دادن، پیشنهاد می کند که از یک دفترچه یادداشت برای نوشتن تمام حرف های شریک عاطفی تان استفاده کنید. این کار به ویژه زمانی مفید است که احساس می کنید حالت تهاجمی نسبت به او دارید. همچنین به شما کمک می کند تا زمانی که قرار است به صحبت های شریک تان گوش دهید و یا به او جواب دهید به خوبی به خاطر داشته باشید که چه حرف هایی مطرح شده است. به خودتان یادآوری کنید که به خاطر اینکه به رنج و ناراحتی شریک عاطفی خود اهمیت می دهید به صحبت های او با دقت گوش می کنید. در نهایت این کار نیز می تواند به آرام شدنتان کمک کند که با خود بگویید «من نیز در زمان نوبت صحبتم درباره این موضوع حرف میزنم و احساسات خودم را ابراز می کنم».

2- به عشق و احترام توجه داشته باشید.

در حین بحث و گفت و گوهای پرتنش، علاقه و احترام به شریک عاطفی خود را فراموش نكنید. خاطرات خوب و خوشی که با یکدیگر داشته اید و مواقعی که شریک عاطفی تان به شما ابراز علاقه کرده است را به یاد آورید. به این نکته نیز توجه داشته باشید که چگونه از شما حمایت کرده و لحظات خوشی را برایتان ایجاد می كند. همیشه این را در نظر بگیرید که تا چه اندازه شادی و لذتی که برای یکدیگر فراهم می کنید برایتان مهم تر از درگیری و تعارضی است که در حال تجربه آن هستید و غلبه کردن برمشکلاتتان به کمک یکدیگر احساس خوب و خوشایندی را برایتان به ارمغان می آورد.

به عنوان مثال برای من نوشتن یک جمله کوتاه یا یک خاطره خوشایند در گوشه بالای دفترچه ام کار مفیدی است که یادآوری می کند من شریک عاطفی ام را دوست دارم؛ و این درگیری و تعارض حال حاضر می تواند ما را به یکدیگر نزدیک تر کند.

دکتر گاتمن در کتاب «چه چیزی عشق را بادوام می سازد؟» بیان می کند که همواره به خود یادآوری کنید که نباید در رابطه مان رنج و ناراحتی یکدیگر را نادیده بگیریم؛ بلکه باید به آن ها توجه كرده و درک کنیم. وقتی که خود را آرام می کنید به تدریج یاد می گیرید که رابطه خود را از خشم و رنجشی که به علت مشكل فعلی است جدا سازید.

3- آرام باشید و نفس عمیق بکشید.

آرام و خونسرد بودن و نفس عمیق کشیدن روش بسیار خوبی برای تسکین بخشیدن به خود و تقویت مهارت گوش دادن است. بر حفظ آرامش خود تمرکز کنید. گاهی اوقات خط خطی کردن کاغذ می تواند کمک کننده باشد اما مراقب باشید که به هنگام انجام این کار در آن غرق نشوید و یا گوش کردن به صحبت های فرد مقابلتان را فراموش نکنید. اگر شریک عاطفی تان متوجه این کار شما شد، فقط بگویید : « من در تلاشم همانطور که گوش می دهم در لحظه حال حضور داشته باشم ولی فکرهای آشفته کننده ای به سراغم می آید به همین خاطر سعی می کنم خودم را آرام کنم تا بتوانم واقعا به صحبت هایت گوش دهم». به یاد داشته باشید که به هنگام بحث و گفت وگو درباره مشکل برنامه های خود را به تعویق بیندازید و سعی کنید تا شریک عاطفی تان را درک کنید.

4- خود را مدیریت کنید.

دکتر اشنارک به زوجین توصیه می کند برای اینکه رابطه بادوامی داشته باشند یاد بگیرند که چگونه خود را آرام سازند و هیجانات

خود را با آغوش باز بپذیرند. اغلب اوقات دلیل احساس سرخوردگی یا خشم شما، واکنشی که به حرف یا رفتار شریک تان نشان می دهید نیست؛ بلکه نحوه تفسیر شما و معنای شخصی که به گفته های او می دهید علت این امر است.

شاید پرخاشگری شریک تان باعث شود که احساس کنید او شما را ترک خواهد کرد و یا شما به اندازه کافی شریک خوبی برایش نیستید. به درون خود بنگرید و ببینید که چطور با خودتان صحبت می کنید. این تعارض در رابطه تان چه معنایی برای شما دارد و چگونه ممکن است بر شما تاثیر بگذارد. خود را مدیریت کنید و این احتمال را در نظر بگیرید که شاید گله و شکایت های شریک عاطفی تان حقیقت داشته باشد. گاهی اوقات ما خودانگاره یا تصور تحریف شده ای از خود داریم که بر قضاوت هایمان اثر می گذارد.

5- از شکایت شریک عاطفی خود آزرده خاطر نشوید.

این کار ممکن است در نگاه اول غیرممکن به نظر برسد، به خصوص اگر شکایت او در رابطه با رفتاری باشد که شما آن را انجام داده و یا نداده اید. اگر حس می کنید که حالت دفاعی به خود گرفته اید به دنبال فهم علت و چرایی آن باشید. از خود بپرسید که چرا حالت تدافعی گرفته ام؟ من به دنبال محافظت از چه چیزی هستم؟ شکایت شریک عاطفی تان در مورد نیازهای خود است و نه نیازهای شما؛ بنابراین حالت تهاجمی به خود نگیرید تا بتوانید در کنار او مشکل را حل نمایید.

6- از شریک زندگی خود بخواهید تا به طرز دیگری مشكل خود را مطرح کند.

اگر شریک عاطفی تان حرفی می زند که شما را تحریک یا عصبی می کند، از او بخواهید که آن را به شیوه دیگری مطرح کند. می توانید خواسته خود را به این شکل بگویید: « طوری حرف میزنی که من حالت تهاجمی می گیرم. می توانی مشکلت را به صورت دیگری بگویی تا بتوانم نیازت را متوجه شوم و آن را درک کنم تا با همدیگر فکر کنیم ببینیم که چطور می توانیم ان را برطرف کنیم؟»

7- دکمه مکث را بزنید.

اگر متوجه شدید که به عنوان شنونده در تمرکز کردن مشکل دارید، از شریك عاطفی خود بخواهید كه پس از گفت و گو، استراحت كوتاهی داشته باشید. این راه تاثیرگذاری است برای اینكه بتوانید خود را آرام كنید و مانع از این شوید كه بخش هیجانی مغزتان تسلط پیدا كند.

شما می توانید بگویید: «من سعی می كنم كه به صحبتت گوش كنم اما دارم ازت دلخور میشم. ممكنه استراحتی كنیم و بیست دقیقه دیگر دوباره گفت و گو را ادامه دهیم؟ احساسات تو برای من مهم است و من می خواهم مطمئن شوم كه تو را درك می كنم». در طول این زمان به جوانب مثبت رابطه تان فكر كنید و كار مفید و موثری را انجام دهید (مانند پیاده روی یا دوش گرفتن).

هنگامی كه یاد گرفتید چگونه خود را آرام كنید، درخواست كردن از همسرتان برای اینكه در این كار به شما كمك كند آسان تر می شود. در صورتی كه با درخواست كمك مشكل داشتید، چیزی كه در ذهنتان است را با شریك خود مطرح كنید. به عنوان مثال به جای اینكه بگویید:«این مشكل توست. خودت آن را حل كن» می توانید بگویید: «من احساس می كنم كه از تو دلخور شده ام. ممكنه بهم بگویی كه چقدر دوستم داری؟ من همین الان به شنیدن آن نیاز دارم».

واكنش اول شما از ترس ناشی می شود و اغلب منجر به پیشگویی خودكامبخش می شود در حالی كه واكنش دوم به شما فرصت بیشتری برای بحث و گفت و گو می دهد و این امكان وجود دارد كه با این راه پیوند امن تری را با شریك خود ایجاد كنید.

کلام آخر و ضرورت تقویت مهارت گوش دادن

به طور كلی تعارض و درگیری نه تنها عامل تسهیل كننده ای برای درك شریك عاطفی تان است بلكه واسطه ای برای رشد شخصی نیز می باشد. به شخصه ترجیح می دهم این چنین فكر كنم كه تعارض رابطه همانند یك صدف است. صدف ها قصد ندارند كه مروارید های زیبایی بسازند بلكه مروارید ها محصول جانبی صدف هستند كه تحریك ایجاد شده توسط شن ها را كمتر می كنند.

به همین ترتیب تعارضات یك رابطه عاطفی نیز می تواند به طور ناخواسته منجر به ارتباط و نزدیكی بیشتر میان دو نفر شود. عشق ماندگار و طولانی مدت، نیاز به شجاعت دارد. شجاعت اینكه بتوانیم آسیب پذیر باشیم و در اوج تعارض نیز به صورت غیر تهاجمی گوش دهیم؛ به ویژه هنگامی كه آزرده و یا خشمگین می شویم. پس تقویت مهارت گوش دادن را جدی بگیرید.